23 ذی القعده روز بسیار شریفی است ، این روز زیارتی مخصوص امام رضا (ع) است و زیارت آن حضرت از دور و نزدیک سنت است.

کتابشناسی 110 اثر پژوهشی درباره ی امام رضا علیه السلام

1 آشنایی با قبله هفتم امام هشتم(ع) شامل شرح حال علی بن موسی الرضا(ع) از ولادت تا شهادت .../ محمدباقر حسینی زفره ای اصفهانی، تهران، انتشارات لوح دانش، چاپ اول، 1378، 256 صفحه، وزیری

2 الامام علی بن موسی الرضا(ع) منادی توحید و امامت/ گروه تاریخ اسلام با نگارش محمدجواد معینی، احمد ترابی، مشهد، بنیاد پژوهش های آستان قدس رضوی، چاپ چهارم ،1380، 208 صفحه، وزیری

ترجمه خطبه منسوب به حضرت رضا عليه‌السّلام

دکتر محمدرضا مشّايي

بِسْمِ الّلهِ الرَّحْمهنِ الرَّحيم

الف ـ مقدّمه:

هنگامي که مقرّر شد خطبه منسوب به حضرت رضا عليه‌السّلام را ترجمه کنم بطور اجمال در نظرم بود که بايد تاکنون حتّي مکرّراً ترجمه شده باشد، اما براي اينکه علم اجماليم به علم تفصيلي مبّدل گردد در اين زمينه به تحقيق پرداختم. از طرف ديگر لازم بود منابع نقل آن هم مشخّص شود. بنابراين، در دو زمينه شروع به کار نمودم: يکي در زمينه منابع و مآخذ نقل خطبه، و ديگري در زمينه ترجمه‌هايي که از آن صورت گرفته است.

در زمينه اوّل، يعني منابع ذکر و نقل خطبه، تاکنون به اين موارد برخورد کرده ام:

1ـ عيون اخبار الرضا عليه‌السّلام، تأليف شيخ صدوق، متوفّي 381 هـ، که در باب يازدهم، حديث 51 خطبه را روايت کرده است.

2ـ کتاب التوحيد، از همان شيخ صدوق، که در باب دوم (باب التوحيد و نفي التشبيه) حديث 2، آن را ذکر نموده است.

این هفته هم گذشت تو اما نیامدی

ابوحمزه ثمالی گوید: از امام محمد باقر علیه السلام پرسیدم: ای پسر رسول خدا! مگر همه شما ائمه، قائم به حق نیستید؟ فرمود: بلی. عرض کردم: پس چرا فقط امام زمان علیه السلام قائم نامیده شده است؟ فرمود: چون جدم امام حسین علیه السلام به شهادت رسید، صدای ناله فرشتگان برخاست و به شدت به درگاه الهی گریستند و گفتند: پروردگارا! آیا قاتلین بهترین بندگان و زاده اشرف مخلوقات و برگزیده آفریدگانت را به حال خود می‌گذاری؟ خداوند به آن‌ها وحی فرستاد که ای فرشتگان من آرام گیرید، به عزت و جلالم سوگند، از آن‌ها انتقام خواهم گرفت، هر چند بعد از گذشت زمان‌ها باشد. آنگاه پروردگار عالم، امامان از اولاد امام حسین علیه السلام را به آنها نشان داد و فرشتگان از دیدن آنان مسرور گشتند. ناگاه دیدند یکی از آنها ایستاده است و نماز می‌گزارد. خداوند فرمود: به وسیله این قائم از آن‌ها انتقام می‌گیرم.

 نخستين مطلبي كه بايد متوجه آن بود ، اهميت ياري امام عصر عليه السلام است خداوند متعال روزي بخش همه‌ي مخلوقات و غني و بي‌نياز است و به هيچ همراهي و كمكي محتاج نيست ،‌هدفي كه خداوند از خلقت جن و انس بيان داشته و آن را « بندگي » خود معين فرموده در حقيقت هدف او نيست ، بلكه نتيجه‌ي مطلوبي است كه بايد مخلوقات مختار به آن برسند . هدف خلقت ، بندگي و سرافكندگي انسان‌ها بوده است و در حقيقت برنامه و دستورالعملي‌ كه با پيگيري آن ميتوانند به سعادت برسند . با اين اوصاف ، اگر خداوند از كسي ياري خواست در حقيقت براي امتحان خود اوست . به فرموده‌ي اميرالمومنين عليه السلام :

{ خدا } از روي خواري و ضعف از شما ياري نخواسته ... او در حالي از شما ياري طلبيده كه لشكريان آسمان‌ها و زمين از آن اوست و او عزيز و حكيم مي‌باشد ... خواسته است شما را آزمايش كند كه كدام يك عمل نيكوتر داريد .» (1) ......

يکي ديگر از خطبه هاي نادره اميرالمومنين علي ع ،خطبه تطنجيه مي باشد که درسطح بسياربالايي از معارف الهي قراردارد و براي اولوالألباب داراي اسرارفراواني است. خوانندگان اين خطبه با عظمت در هر سطح و مقامي که باشند مي توانند به اندازه معرفت و استعداد خود از اين اقيانوس معارف بهره گيرند.اما اي عزيز، بدان که موجود نخستين حقيقت محمديه يا عقل اول ، همان ولايت علويه مرتضويه مي باشـد.اين مخلوق اول با خلق تمام ممکنات در ارتباطي شگرف است، وعلي ع دراين مقام تحت عنوان صادراول يا نفس لاهوتيه ملکوتيه کليه الهيه ظاهرشده است. اين حديث شريف نبوي ص اشاره زيبايي به اين کلام دارد:يا علي، همانا خداوند تعالي به من فرمود: من علي را با پيامبران درباطن برانگيختم وبا تودرظاهر مبعوث نمودمحال اين صادراول درخطبه تطنجيه به سخن آمده وپرده ازرخ برگرفته واسراري را بازگومي کند

خطبه نورانيه (يا سلمان و يا جُندب)⁽¹⁾

اين خطبه در نسخ مختلف و در بعضى موارد، كم و زيادهايى دارد. براى نمونه
در نسخه ‏هايى كه قاضى سعيد قمى و حاج ملا هادى سبزوارى نقل نموده‏اند از
بعضى نكات صرف نظر شده و در نسخه «مشارق انواراليقين» حافظ رجب
برسى به اختصار نقل گرديده است. در نسخه‏اى كه شيخ حائرى يزدى آن را در
«الزام الناصب» آورده است اين موضوع به چشم مى‏خورد ولى ما در اين جا از
يك نسخه‏ى كلى‏تر استفاده نموده‏ايم.

 

بر فراز حرم حضرت ابوالفضل(ع) گنبدی است به قطر 12 متر و با شکلی متمایز از دیگر گنبدها. گنبدی نیم کروی با نوک تیز و ساقه‌ای نسبتا بلند است و از آن، پنجره‌هایی با قوس‌های کمان ابرویی و نوک تیز به بیرون گشوده می‌شود.

مشخصات حضرت ابوالفضل العباس علیه السلام  

اسم : عباس بن على بن ابى طالب علیه السلام
کنیه : ابوالفضل
لقب : قمر بنى هاشم ، باب الحوائج ، طیار، اطلس ، سقا و غیره
تولد: 4 شعبان سال 26 هجرى در مدینه طیبه (اقوال دیگر نیز در تاریخ آمده است )
شهادت : محرم الحرام سال 61 هجرى ، در کربلاى معلى ، کنار نهر علقمه
پدر: امیرالمؤ منین على بن ابى طالب علیه السلام ، مولود کعبه ، شهید محراب و مظلوم تاریخ
مادر: فاطمه کلابیه ، معروف به ام البنین سلام الله علیه
عمر مبارک : 35 سال
سمت در کربلا: پرچمدار و فرمانده ارتش سیدالشهداء امام حسین علیه السلام و سقاى تشنه لبان
خلیفه غاصب زمان به هنگام شهادت : یزیدبن معاویه لعنة الله علیه
قاتل : حکیم بن طفیل سنبسى
از مجموع کتب انساب و تاریخ بر مى آید که حضرت ابوالفضل العباس علیه السلام ، بر حسب زمان تولد، پنجمین پسر حضرت امیر المؤ منین على علیه السلام بوده است :

1

عظمت حضرت اباالفضل بر هیچ کس پوشیده نیست اما این روایت به گونه ای از بزرگی این شه زاده در ذهن مجسم می کند که همه ما را به این وجود مقدس  متمایل میکند و عشق او را در دل ما می اندازد:
در رستاخیز اکبر، حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله به جناب امیرالمؤمنین می گویند:

کنیه‏هاى حضرت عباس علیه السلام

در فرهنگ عربى به آن دسته از نام‏هایى که با پیشوند اَبْ (در مردان) و اُمّ (در زنان) همراه باشد، کنیه مى‏گویند. سنتِ گذاشتن نامى در قالب کنیه براى افراد در میان قبایل عرب، گونه‏اى بزرگداشت و تجلیل نسبت به فرد به شمار مى‏آید.(1)

در اسلام نیز توجه زیادى به آن شده است غزالى مى‏نویسد: «رسول خدا صلی الله علیه و آله اصحاب خود را از روى احترام براى به دست آوردن دل‏هایشان به کنیه صدا مى‏زند و آنهایى که کنیه نداشتند، کنیه‏اى برایشان انتخاب مى‏فرمود و سپس آنها را بدان مى‏خواند. مردم نیز از آن پس، فرد مذکور را به همان کنیه مى‏خواندند. حتى آنان که فرزندى نداشتند تا کنیه‏اى داشته باشند برایشان کنیه‏اى مى‏نهاد. پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله رسم داشت حتى براى کودکان نیز کنیه انتخاب مى‏نمود و آنان را مثلاً ابا فلان صدا مى‏زد تا دل کودکان را نیز به دست آورد.»(2) در اینجا کنیه‏هاى حضرت عباس علیه السلام بر شمرده مى‏شود:

1.شماره 285، حجة‏الاسلام ابوالفضل هادى منش

حارث همدانی یکی از دوستان و ارادتمندان مخلص حضرت علی علیه السلام بود و مقام ارجمندی نزد امام داشت. حارث مریض شد و حضرت علی علیه السلام به عیادت او رفت و پس از احوال پرسی فرمود: ای حارث! به تو بشارت می دهم که مرا وقت مرگ و هنگام عبور از پل صراط و کنار حوض کوثر و موقع (مقاسمه) می بینی و می شناسی. حارث عرض کرد: مقاسمه چیست؟

Powered By
  BLOGFA.COM